Opis
Bezpieczeństwo oznacza poczucie braku zagrożenia, stan psychiczny lub prawny w jednostkach, które daje poczucie pewności, oparcie w drugiej osobie lub sprawnie działającym systemie prawnym; przeciwieństwo zagrożenia.
W warunkach społecznych bezpieczeństwo obejmuje zaspokojenie takich potrzeb, jak: istnienie, przetrwanie całości, niezależność, spokój, posiadanie i pewność rozumu.
Bezpieczeństwo państwa dzieli się na bezpieczeństwo międzynarodowe i narodowe. Przez bezpieczeństwo narodowe należy rozumieć stan uzyskany w wyniku zorganizowanej obrony i ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi, określane stosunkiem potencjału obronnego do zagrożeń. Natomiast bezpieczeństwo międzynarodowe dotyczy bezpieczeństwa państw w skali danego regionu lub całego świata. Podział ten jest jednak czysto umowny, gdyż bezpieczeństwo państw w stosunkach międzynarodowych, obiektywnie rzecz ujmując, ma zawsze charakter międzynarodowy. Istotą bezpieczeństwa międzynarodowego jest zatem całość więzi pomiędzy poszczególnymi uczestnikami systemu międzynarodowego, które gwarantują zachowanie pokoju. Bezpieczeństwo narodowe jest terminem wieloznacznym. Zazwyczaj pojęcia takie powodują komplikacje przy definiowaniu, dlatego celowe jest, aby rozpatrywać je, uwzględniając wieloaspektowość terminu.
Bezpieczeństwo narodowe może być definiowane na wiele sposobów, na przykład może oznaczać stan braku zagrożenia dla narodu. Te właśnie dążenia do ochrony (obrony) i/lub sama ochrona są pojęciowo utożsamiane z bezpieczeństwem narodowym. W tym kontekście bezpieczeństwo narodowe oznacza stan gotowości do przeciwdziałania zagrożeniom oraz do odpowiedniego powstrzymywania działań godzących w dobro narodu, zdrowie i mienie obywateli. Bezpieczeństwo może również oznaczać pewien stan, w którym zostały podjęte odpowiednie (względem przyjętego kryterium w danej sytuacji) przedsięwzięcia w celu niedopuszczenia do zagrożeń, a jeśli już wystąpiły – w celu minimalizacji skutków jego zaistnienia.
Funkcjonujący w Polsce system bezpieczeństwa narodowego zawiera w sobie takie elementy, jak siły zbrojne, służby, instytucje rządowe i samorządowe, a także inne podmioty prawne. Przeznaczenie tego systemu sprowadza się do zapobiegania i przeciwdziałania zagrożeniom zewnętrznym, zapewnienia bezpieczeństwa publicznego, prowadzenia działań ratowniczych oraz ochrony ludności i mienia w sytuacjach nadzwyczajnych. Podstawowym zadaniem podsystemu kierowania jest zapewnienie ciągłości podejmowania decyzji (w tym poprzez zastosowanie różnego rodzaju informatycznych systemów wspomagania kierowania i decyzji) i działań w celu utrzymania bezpieczeństwa narodowego. Realizacja tego zadania możliwa jest dzięki prowadzeniu monitoringu źródeł, skali oraz rodzajów zagrożeń, które w ogólnym rozumieniu można postrzegać w wymiarze militarnym i pozamilitarnym.
Celem niniejszej monografii jest przedstawienie wybranych aspektów bezpieczeństwa, które znajdują się w zakresie zainteresowań kadry naukowo-dydaktycznej Wydziału Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Publikację podzielono na trzy części (rozdziały). Treści pierwszego rozdziału odnoszą się do teorii i historii bezpieczeństwa państwa. Przedstawiono w nim bazę podstawowych pojęć dotyczących bezpieczeństwa, a także historyczne ujęcie problemu położenia geopolitycznego Polski oraz związanego z tym jej bezpieczeństwa narodowego. Przybliżono w nim również przykłady zastosowań socjotechniki na bezpieczeństwo jednostek i instytucji.
Kolejny rozdział dotyczy wieloaspektowego wymiaru bezpieczeństwa państwa. Zawarto w nim szeroko rozumiane problemy dotyczące procesu zarządzania kryzysowego, ewakuacji ludności w wybranych przypadkach zagrożeń oraz działania polityki państwa w obszarze zagwarantowania bezpieczeństwa społecznego. Istotnym elementem tego rozdziału jest również zaprezentowanie wybranych problemów dotyczących współpracy administracji samorządowej i terenowej z organami administracji wojskowej i organizacjami pozarządowymi w aspekcie zabezpieczenia bezpieczeństwa publicznego i społecznego. Ujęto w nim także treści dotyczące ważnych dziedzin funkcjonowania społeczeństwa (jednostek), czyli ekonomicznych, ekologicznych i energetycznych problemów mających wpływ na ich bezpieczeństwo.
W ostatnim, trzecim rozdziale skupiono się na problemach zastosowania wybranych systemów informatycznych wspomagających procesy kierowania i zarządzania bezpieczeństwem państwa. Przedstawione systemy są wykorzystywane w głównej mierze w powyższym zakresie przez administrację samorządową i terenową. Problemy bezpieczeństwa w kontekście istniejących i ciągle pojawiających się nowych zagrożeń będą zawsze stymulowały potrzebę prowadzenia dalszych badań w tym zakresie, co w pełni potwierdzają treści zawarte w niniejszej publikacji.
