Opis
Achenaton (Amenhotep IV/ Echnaton ok. 1360-1343 przed Chr.) to bez wątpienia
jedna z najbardziej fascynujących i prowokujących postaci w historii Egiptu starożytnego.
Władca porwał wyobraźnię, jak żaden inny egipski faraon. Znany dziś jako
„heretyk”, król starał się narzucić Egiptowi, ale przede wszystkim swojemu miastu
Achet-Aton („Horyzont Atona”; współczesna Tell el-Amarna1) i jego mieszkańcom
kult boga, Atona. Ekskluzywizm kultu Atona2 został głównie realizowany w przestrzeni
oficjalnej miasta, szczególnie w części tzw. Wielkiej Świątyni Atona („Dom
Atona”)3.
W niniejszym tekście, uwzględniając jego objętość, zaprezentowane zostaną wyniki
ostatnich badań archeologicznych prowadzonych na miejscu tzw. Wielkiej Świątyni
Atona, powiązanych między innymi ze sferą rytualną oraz kultową, które szerzej możemy
powiązać z archeologią religii. W niniejszych rozważaniach atonizm w swojej
rytualnej formie może być identyfikowany zarówno z szeroko rozumianym kultem
królewskim, jak i z indywidualną, personalistyczną sferą rytualną, której głównym
obiektem uwagi był bóg Aton. Kult ten odbywał się w przestrzeni temenosu, dedykowany
był zmarłym członkom rodziny i posiadał cechy elitarne oraz ekskluzywne.
Obejmował również miejsce przeznaczone do publicznego świętowania.
Zarówno w ujęciu archeologii krajobrazu, jak również i topografii samego stanowiska,
możemy zauważyć, iż król swoją wizję kultową ograniczył do wydzielonej strefy
czy terenu ustalonego i wyznaczonego przez Atona, którego uniwersalistyczne cechy
mogły oddziaływać na wszystkie aspekty życia.
[frg. tekstu]
