Opis
Książka oddana do rąk Czytelników gromadzi artykuły podejmujące refleksję nad drogami rozwoju polonistyki szkolnej w obliczu dokonującej się współcześnie transformacji cywilizacyjno-kulturowej, którą zwykło się opatrywać mianem przełomu postmodernistycznego. Wkraczaniu świata zachodniego w późnoindustrialną fazę rozwoju gospodarczego towarzyszą istotne przeobrażenia cywilizacyjne (m.in. globalizacja, informatyzacja) oraz kulturowe (dewaluacja tradycyjnych wartości i autorytetów, desakralizacja świata duchowego, relatywizacja przekonań kulturowych, uniformizacja oraz „mcdonaldyzacja” kultury itd.). Echa tych procesów z wolna, ale jednak w coraz szybszym tempie, docierają także do Polski i wywierają coraz wyraźniejsze piętno na kształcie rodzimej kultury. […] Przede wszystkim rodzą się pytania o charakterze diagnostycznym:
- Jakim przeobrażeniom, istotnym z edukacyjnego punktu widzenia, ulega współczesna kultura artystyczna […]? Jak w efekcie rozwoju nowych mediów zmienia się rola literatury i społeczny obieg utworów literackich?
- Jak pod wpływem transformacji cywilizacyjno-kulturowej zmienia się polska młodzież i jakim przeobrażeniom ulega jej sposób istnienia w kulturze? Przede wszystkim zaś – jakim przekształceniom ulega jej świadomość literacka oraz jej kompetencja i praktyka językowa?
- Czy współczesna szkoła […] w jej obecnym kształcie jest w stanie sprostać wyzwaniom, przed którymi staje ona w obliczu dokonującego się współcześnie przełomu społeczno-kulturowego?
Wskazane kwestie wyznaczyły problematykę ogólnopolskiej konferencji naukowej, która odbyła się w Zielonej Górze w dniach 20-21 maja 2007 r. W prezentowanej książce zostały opublikowane wybrane referaty wygłoszone na tej konferencji.
[Od redakcji]
Umberto Eco twierdzi: „postmodernizm jest uniwersalną jakością każdej epoki, jej ironicznym metajęzykiem. Pojawia się wtedy, gdy epoka porzuca niewinność i rozpoznaje samą siebie”. Epoka ma znacznie mniejszy wymiar niż era, która wiąże się najczęściej z wynalazkami, stanowiącymi punkt zwrotny w dziejach świata. Postmodernizm wyrósł i ukształtował się w erze elektroniki, poprzedzonej z jednej strony zwycięstwem elektryczności, a z drugiej strony groźbą atomu. Jego uniwersalna jakość i ironiczny metajęzyk, a także rozpoznanie samego siebie może pomóc kulturoznawcom i filologom, ale dla szkolonych polonistów jest, jak się wydaje, zupełnie czym innym – właśnie wyzwaniem!
To prawda, że ponadnowoczesność burzy, destruuje, wywołuje oburzenie i sprzeciw, sięga po wartości, aby je odhumanizować, że od świętości „Słowa” […] przechodzi do matactw komunikacyjnych multimediów i staje się, wbrew oczekiwaniom świata, nauczycielem i wychowawcą, ale… W wywołanej przez nią zawierusze rodzi się, na przekór wszystkiemu, potrzeba stabilności, między innymi w edukacji humanistycznej. Pojawia się konieczność zamiany destrukcji na dekonstrukcję, celem budowy świata kultury wzbogaconego nie tylko o cyberprzestrzeń, ale również o doświadczenia wyniesione z negacji podstawowych wartości.
Tak właśnie rozumieją wyzwanie postmodernizmu autorzy poszczególnych referatów. Myśl i troska polonistyczna są zamknięte w tym tomie.
[Prof. dr hab. Aniela Książek-Szczepanikowa]
