Opis
Drugi tom historii Zielonej Góry obejmuje dzieje miasta w XIX i XX wieku. Znajdowało się ono wówczas najpierw w granicach Królestwa Pruskiego (od 1741 r.), a po 1871 roku — Cesarstwa Niemieckiego. W latach 1919–1932 Zielona Góra pozostawała w obrębie Republiki Weimarskiej, natomiast od 1933 roku — III Rzeszy. Historyczna zmiana nastąpiła w roku 1945 — w wyniku rozstrzygnięć geopolitycznych po II wojnie światowej miasto znalazło się w granicach Polski.
W XIX wieku Zielona Góra odgrywała rolę lokalnego centrum administracyjnego, będąc siedzibą władz powiatu. Jako miasto śląskie wchodziła od 1815 roku w skład rejencji legnickiej stanowiącej część pruskiej Prowincji Śląskiej. W 1922 roku miasto uzyskało status powiatu wydzielonego. W 1932 roku w ramach komasacji powiatów śląskich połączono w jeden zielonogórski i kożuchowski, zlikwidowano jednocześnie powiat miejski. Jednak już w następnym roku ponownie je rozdzielono i Zielona Góra stała się stolicą powiatu ziemskiego w dawnych granicach, nie odzyskała jednak statusu miasta na prawach powiatu. Po II wojnie światowej Zielona Góra i powiat w latach 1945–1950 wchodziły w skład województwa poznańskiego. Wraz z utworzeniem w 1950 roku województwa zielonogórskiego miasto uzyskało status stolicy regionu, którą pozostaje do dziś.
Materiał źródłowy, wykorzystany w niniejszym tomie, jest znacznie obfitszy niż w części pierwszej. Jego zasadnicza część zgromadzona została w miejscowym Archiwum Państwowym, a podstawowym zespołem wykorzystanym w badaniach były Akta miasta Zielonej Góry z lat 1538–1945. W odniesieniu do XIX i XX wieku znajdujemy tam między innymi materiały dotyczące funkcjonowania władz miejskich, gospodarki komunalnej, oświaty, spraw wyznaniowych, policji i straży pożarnej. Uzupełnieniem dokumentacji archiwalnej były drukowane systematycznie od XIX wieku sprawozdania z działalności władz miejskich. Oprócz akt miejskich zachowały się także archiwalia związane z funkcjonowaniem innych urzędów, między innymi starostwa powiatowego z lat 1826–1943 oraz wydziału powiatowego z lat 1906–1941. Należy również wspomnieć o aktach dotyczących jednej z największych zielonogórskich firm — Spółki Akcyjnej Niemieckiego Przemysłu Wełnianego z lat 1884–1944. Ważnym źródłem historycznym była zielonogórska prasa, zwłaszcza najstarszy, ukazujący się od 1825 roku, tytuł „Grünberger Wochenblatt” („Tygodnik Zielonogórski”). Zachowane do dnia dzisiejszego dostępne także w Zielonogórskiej Bibliotece Cyfrowej kolejne roczniki zawierają cenne wiadomości o życiu codziennym mieszkańców, ważnych wydarzeniach w mieście, a także, dzięki zamieszczanym reklamom i ogłoszeniom, dają obraz aktywności gospodarczej i społecznej zielonogórzan. Spośród innych drukowanych źródeł należy jeszcze wymienić wydawane regularnie książki adresowe Zielonej Góry (Adressbuch von Grünberg) zawierające informacje o dawnych mieszkańcach.
