Opis
W pierwszej części przedstawiono niepublikowany dotąd wykład habilitacyjny M. Ossowskiej pt. O tak zwanej „przeźroczystości” znaków mowy. To podsumowanie pierwszego okresu jej pracy naukowej, który spowodował, że już jako docent rozpoczęła stałą pracę naukową na Uniwersytecie Warszawskim. Semantyka w późniejszym okresie nie zaprzątała jej uwagi, stąd jej opracowania z tego zakresu są dziś mało znane. Zarazem jednak mamy do czynienia z dużym wpływem wczesnych prac semantycznych na dalszą twórczość naukową.
Druga część zawiera polemiki, jakie wokół prac Ossowskiej prowadzono w środowisku ówczesnych polskich filozofów. Dyskusje toczyły się nie na forum publicznym, a w formie listownej lub w zapiskach rękopiśmiennych, zatem nie były dotąd znane w środowisku naukowym. Wybór polemik Henryka Elzenberga jest nieprzypadkowy, gdyż jego bezkompromisowy stosunek do prac etycznych powodował, że uwagi mają wysokie walory poznawcze i stanowią doskonały przykład krytyki naukowej.
W dalszej kolejności zamieszczono opracowania, które oddają stosunek Ossowskiej do rzeczywistości społecznej i naukowej w PRL. Krytyczne spojrzenie na ówczesne realia spowodowało, że teksty te nigdy nie ujrzały światła dziennego.
Część trzecia to krytyczna wypowiedź autorki Podstaw nauki o moralności na temat zakresu wolności obywatelskiej i swobody uprawiania nauki, które wygłosiła publicznie 5.04.1956 r. podczas obchodów jubileuszu 70-lecia Tadeusza Kotarbińskiego na Uniwersytecie Warszawskim.
Ostatnią część stanowi pochodząca również z 1956 r. wnikliwa analiza ówczesnej rzeczywistości zatytułowana Przemiany obyczajowe w dwudziestoleciu Polski Ludowej. Jest to krytyczna ocena, niepozbawiona osobistych uwag i wartościowań.
Publikacja stanowi rezultat ścisłej współpracy Instytutu Filozofii z dysponentem archiwaliów Marii Ossowskiej, Połączonych Bibliotek WFiS UW, IFiS PAN i PTF.
[…] W pewnym sensie publikacja jest niezbędnym dopełnieniem wiedzy na temat losów polskiej filozofii w okresie przedwojennym i powojennym. Autorzy nie zakładają w żadnym wypadku, że książka definitywnie zamyka badania nad spuścizną naukową i publicystyczną Ossowskiej. Z założenia opracowanie ma bowiem zachęcać do dalszych poszukiwań i pracy. Cel postawiony przed publikacją zostanie osiągnięty, jeśli zostanie zapoczątkowana kolejna dyskusja na temat dorobku naukowego, publicystyki oraz moralistyki Marii Ossowskiej.
