Opis
Przedmiotem analizy podjętej w pracy jest polityka regionalna Unii Europejskiej realizowana w Polsce w latach 2004-2006. Ze względu na zakres, złożoność oraz różnorodność analizowanego materiału badawczego w pracy zwrócono uwagę na doświadczenia państw europejskich mające wpływ na proces kształtowania się polityki regionalnej. Ukazując jednocześnie przesłanki leżące u podstaw jej ewolucji w kolejno następujących po sobie wieloletnich perspektywach finansowych, zwracając przy tym uwagę na jej skalę oraz spektrum oddziaływania. Jednakże zasadniczym nurtem prowadzonej analizy jest polityka regionalna w Polsce, od przesłanek determinujących jej powstanie, po pierwsze doświadczenia wynikające z jej realizacji. W tym kontekście określono główny cel badawczy pracy, którym jest ukazanie oddziaływania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej na polskie regiony, ze szczególnym uwzględnieniem województw przygranicznych położonych w zachodniej części kraju. Złożoność, ale także wielowątkowość polityki regionalnej realizowanej w regionach państw członkowskich Unii Europejskiej oraz jej kształtowanie się i realizacja w perspektywie finansowej 2004-2006 w Polsce wymaga usystematyzowania problematyki, a także syntezy analizowanego obszaru badawczego. W pracy wskazano czynniki wpływające na tworzenie oraz rozwój polityki regionalnej w kontekście zachodzących procesów integracyjnych na kontynencie europejskim. Zobrazowano ewolucję polityki europejskiej – od jej genezy po realizację w latach 2000-2006, koncentrując szczególną uwagę na źródłach i przesłankach jej rozwoju w Polsce, podkreślając przy tym udział zarówno programu Phare, jak i instrumentów przedakcesyjnych w kształtowaniu polityki regionalnej, zarówno w wymiarze interregionalnym, jak i intraregionalnym, w tym przede wszystkim w latach 2004-2006, ponieważ właśnie w tym horyzoncie czasu po raz pierwszy w kraju przystąpiono do programowania, a w konsekwencji – realizacji polityki regionalnej w Polsce przy zaangażowaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej. Zbadano również skalę oraz zakres oddziaływania transferowanych środków na społeczno-gospodarczy rozwój poszczególnych regionów oraz całego obszaru kraju. Ukazano przy tym podstawowe parametry dotyczące liczby, wartości oraz zakresu realizowanych projektów w ramach poszczególnych programów operacyjnych, w tym w przekroju wojewódzkim, szczególnie koncentrując uwagę na województwach dolnośląskim, lubuskim i zachodniopomorskim.
Na potrzeby prowadzonych badań sformułowano cztery główne tezy badawcze.
Po pierwsze, polityka regionalna Wspólnot Europejskich, przechodząc przeobrażenia wraz z postępem procesu integracji europejskiej, stała się ważnym czynnikiem zapobiegającym pojawianiu się coraz większych dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczym regionów i krajów państw członkowskich.
Po drugie, Polska w roku 1989 rozpoczęła proces przemian politycznych, społecznych i gospodarczych, podejmując wysiłki na rzecz integracji europejskiej, korzystając przy tym z programu bezzwrotnej pomocy Phare, a następnie programów przedakcesyjnych, które pozwalały jednocześnie na sukcesywne zdobywanie doświadczeń umożliwiających przygotowanie się do członkostwa w Unii Europejskiej, a tym samym korzystanie z interwencji finansowej w ramach polityki regionalnej.
Po trzecie, opracowano i przyjęto dokumenty strategiczne, na podstawie których przygotowano Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 oraz programy operacyjne służące wskazaniu celów, priorytetów i działań umożliwiających precyzyjne zaadresowanie interwencji europejskiej, determinujących społeczno-gospodarczy rozwój kraju.
Po czwarte, realizacja projektów w ramach siedmiu programów operacyjnych przyczyniła się do pozytywnego oddziaływania interwencji europejskiej na społeczno-gospodarczą sytuację regionów i kraju, w tym zachodniego pasa przygranicznego, a także zbudowania układu instytucjonalnego oraz zdobycia doświadczeń służących realizacji kolejnych perspektyw polityki regionalnej w Polsce.
