Opis
Z pewnym opóźnieniem oddajemy do rąk czytelnika drugi już tom poświęcony historii i teraźniejszości pogranicza śląsko-łużycko-brandenburskiego w serii „Zielona Góra–Chociebuż. Dzieje miast i regionów”. Tradycyjnie jest to wydawnictwo dwujęzyczne: polsko-niemieckie. Pierwszy tom, który ukazał się w 2008 roku, nosił podtytuł Historia społeczeństw i gospodarki. Niniejszy tom ma trochę inny charakter. Składa się on z dwóch części. Pierwsza z nich koncentruje się na problematyce społeczno-politycznej, druga – na przemianach krajobrazu kulturowego badanych regionów.
W pierwszej części rezultaty swoich badań regionalnych przedstawili badacze z Cottbus (Chociebuż), Ralf Gebuhr i Tim S. Müller, którzy są związani z Katedrą Historii Techniki BTU oraz Daniel Baier i Alexandra Rese z Katedry Marketingu i Managementu Innowacyjnego BTU. Nie zabrakło w niej także prac pracowników naukowych z Instytutu Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego: Leszka C. Belzyta, Tomasza Nodzyńskiego i Jarosława Kuczera. Zaprezentowany materiał został ułożony chronologicznie. Ralf Gebuhr w obszerny i solidnie ugruntowany źródłowo sposób przedstawia zaangażowanie zakonów (głównie cystersów) w tworzenie racjonalnego systemu wodnego w średniowiecznych Łużycach. Leszek C. Belzyt ukazuje stan badań nad problemem procesów czarownic w Zielonej Górze w XVII wieku oraz wskazuje na nowe informacje w tej sprawie, próbując uporządkować ten problem badawczy. TimS. Müller, opisując system stanowy na Dolnych Łużycach w XVIII i XIX wieku, wskazuje na jego odmienne cechy oraz obszary działania w zmieniającej się rzeczywistości politycznej. Jarosław Kuczer gruntownie analizuje kronikę zielonogórskiego nauczyciela J.G. Johna pod kątem opisów świąt i uroczystości. Tomasz Nodzyński poświęcił z kolei swoją pracę analizie wyników wyborów prezydenckich i parlamentarnych z 1932 roku na terenie południowej części obecnego województwa lubuskiego. Część tę zamyka artykuł Daniela Beiera i Alexandry Rese spoza zasięgu historii, dotyczący marketingu i wdrażania innowacji przez małych i średnich przedsiębiorców na polsko-niemieckich terenach przygranicznych.
Część drugą rozpoczynają rozważania Leszka C. Belzyta wprowadzające do tematu wpływu przemysłu (i postępu technologicznego) na zmiany (pozytywne i negatywne) krajobrazu kulturowego. Sięgają one niekiedy do bardzo odległych czasowo oraz terytorialnie przykładów, próbując skłonić badaczy problemu do interdyscyplinarnej dyskusji. Tim S. Müller w następnym artykule opisuje dzieje pierwszej huty szkła na Łużycach Dolnych we Friedrichshain i wskazuje na jej wpływ – jako archetypu – na rozwój przemysłu na tym terenie. Jolanta Skierska porównuje z kolei wpływ przemysłu na rozwój przestrzenny małych miasteczek podzielonogórskich – Czerwieńska i Otynia, zaznaczając podobieństwa i różnice. Tomasz Nodzyński przeprowadza również porównanie czynników i tempa rozwoju miast pogranicznych: Głogowa, Nowej Soli i Bytomia Odrzańskiego. Janusz Opaska opisał ze znajomością fachu historyka sztuki przykład jednostkowy – budowę kompleksów domów mieszkalnych dla czeladników oraz robotników i uboższych warstw miejskiego społeczeństwa w Zielonej Górze w XVIII i XIX wieku. Kazimierz S. Ożóg skupił swoją uwagę na Głogowie, przybliżając na szerokim tle historii miasta jego dzielnicę – Neuer Stadtteil (Wilhelmstadt), powstałą w drugiej połowie XIX wieku, po której pozostało jeszcze kilka pamiątek budowlanych. Cały tom zamyka opracowanie Hansa-Petera Müllera, przybliżające – z punktu widzenia socjologa – aktualne problemy Euroregionu Sprewa–Nysa–Bóbr.
