Opis
Zamysłem, jaki przyświecał redaktorkom książki, było stworzenie zbioru rozpraw o percepcji geograficznie lub – co ważniejsze – mentalnie „obcych” zakątków świata w ujęciu emigranta – podróżnika – wędrowca europejskiego. W 2010 roku w Warszawie ukazała się praca zbiorowa Europejczyk w podróży 1850-1939 […]. Niniejszy tom jest sui generis kontynuacją badawczych obserwacji zaprezentowanych w tamtej książce. Za szczególnie istotne należałoby uważać zmiany, jakie dokonały się w XX i XXI wieku. Współcześnie bowiem Europejczyk – dzięki rozwojowi techniki – może odbywać dalekie podróże, nie wyruszając z domu. I odwrotnie: jeśli wyjeżdża, wydaje się, że jest zapoznany za pośrednictwem mediów, przewodników, bedekerów, filmów dokumentarnych z „całym” światem i że nie odczuwa nawet najbardziej egzotycznych jego części jako „innych”, „odrębnych”. Niniejsza monografia powinna jednak przekonać, że istnieją jeszcze sfery „obce” – w sensie dosłownym, ale i przenośnym – rejony anomalii i krzywd „nie do pogodzenia” w świadomości mieszkańca Starego Kontynentu. Możliwe są też miejsca i przestrzenie azylu, zakątki idealnie upatrzone na schronienie przed dotychczasowym, niedoskonałym życiem. Wrażliwi i – jak zawsze – obdarzeni wyobraźnią pisarze i poeci dają świadectwo kolejnych zadziwień, odkryć, udanych, ale i daremnych prób oswajania miejsc i przestrzeni. Odsłaniają prawidłowość mentalnego przenoszenia własnej ojczyzny do miejsc nowych, nieznanych. Relacjonują własną lub/i innych dezaprobatę wobec obojętności i zła, jakie obserwują albo jakich sami doświadczają w obcych krajach i krainach. Zdradzają przy tym własne nostalgie i tęsknoty, euforie i olśnienia.
Chociaż „Historia mentalności jest jedną z tych dziedzin poznania historycznego, w których najtrudniej uchwycić zarówno moment przemiany, jak i określić element nowości” […], wydaje się, że można zaobserwować przepaść między światoodczuciem podróżnych XVIII i XIX wieku a recepcją nieznanych lądów przez następne pokolenia. Badacze, którzy w niniejszej monografii zabrali głos, w przejmujący niejednokrotnie sposób przedstawili stan badań polskiej i europejskiej literatury reprezentatywnej dla tematu „obcości światów”.
